破陣子,一名《十拍子》。唐教坊曲。陳旸《樂書》:“唐《破陣樂》屬龜茲部,唐王(李世民)所制,舞用二千人,皆畫衣甲,執(zhí)旗旆。外藩鎮(zhèn)春衣犒軍設(shè)樂,亦舞此曲,兼馬軍引入場,尤壯觀也?!卑矗骸肚赝跗脐嚇贰窞樘崎_國時之大型武舞曲,震驚一世。玄奘往印度取經(jīng)時,一國王曾詢及之。見所著《大唐西域記》。此雙調(diào)小令,當(dāng)是截取舞曲中之一段為之,猶可想見激壯聲容。六十二字,上下片皆三平韻。
這首詞約作于淳熙十五年(1188)。當(dāng)時辛棄疾被免官閑居江西上饒帶湖。布衣陳亮「為人才氣超邁,喜談兵,議論風(fēng)生,下筆數(shù)千言立就?!剐痢㈥悆扇瞬艢庀嗳?,抱負(fù)相同,都是力主抗金復(fù)國的志士,慷慨悲歌的詞人。1188年,辛、陳鵝湖之會議論抗金大事,一時傳為詞壇佳話。這首詞寫于鵝湖之會分手之后。
破陣子
醉里挑燈看劍,
夢回吹角連營。
八百里分麾下炙,
五十弦翻塞外聲,
沙場秋點(diǎn)兵。
馬作的盧飛快,
弓如霹靂弦驚。
了卻君王天下事,
贏得生前身后名。
可憐白發(fā)生!
Dance of the Cavalry
Xin Qiji
Though drunk, we lit the lamp to see the glaive;
Sober, we heard the horns from tent to tent.
Under the flags, beef grilled
Was eaten by our warriors brave
And martial airs were played by fifty instruments:
‘T was an autumn maneuver in the field.
On gallant steed,
Running full speed,
We’d shoot with twanging bows
Recovering the lost land for the sovereign,
‘Tis everlasting fame that we would win.
But alas! White hair grows!
(許淵沖、許明 譯)